6. NGỌC TRÚC
Ngọc trúc vị ngọt tính hàn, có tác dụng dưỡng âm, nhuận táo,sinh tân, chỉ khát.Vị thuốc này dùng rất tốt trong trường hợp lao tâm lao lực, phế âm hư do hút thuốc nhiều, cơ thể nóng hâm hấp sau khi phẫu thuật, sốt, cổ họng đau, nóng trong dạ dày…
Ngọc trúc được phối hợp trong món canh bổ gà ác tiềm thuốc bắc nhằm giúp quân bình âm dương, giảm cái tính háo nóng thái quá của các vị Sâm, Truật, cùng phối hợp với Hoài sơn bắc để ổn định đường huyết cho bệnh nhân tiểu đường, cùng phối hợp với vị Bạch chỉ nhằm tăng tác dụng tiêu đờm, khánh viêm.
7. BẠCH CHỈ
Bạch chỉ có mùi hăng, vị đắng, nếu ai không chịu được mùi thuốc bắc thì không dùng vị Bạch chỉ trong thang gà ác tiềm thuốc bắc cũng được. Bạch chỉ có tác dụng giải biểu tán hàn,thông khiếu, bài nùng (giảm sưng tấy), dùng trị các chứng đau đầu do lạnh, viêm xoang, mụn nhọt mưng mủ rất tốt.
Bạch chỉ trong bài canh bổ này có tác dụng đề phòng viêm nhiễm.sưng mủ sau phẫu thuật, phòng tránh cảm nhiễm phong hàn tà xâm nhập do lúc cơ thể đang yếu do mất khí huyết nhiều. Đây là vị thuốc có tính ngăn chặn các tác nhân xấu xâm nhập cơ thể lúc suy yếu nên người bệnh không nặng và sức đề kháng còn tốt không dùng cũng được.
8.KỈ TỬ
Kỉ tử còn có tên là Câu kỉ tử, Khởi tử có vị ngọt, hơi chua, tính bình. Tác dụng bổ Can, Thận, sinh tinh huyết, minh mục (làm sáng mắt), dùng trong các chứng can thận hư đau lưng, di tinh, mắt mờ, huyết kém. Là vị thuốc bổ rất tốt vì có thể bổ cả âm lẫn dương, sinh tinh huyết nên phạm vi sử dụng của Kỉ tử rất rộng. Theo nghiên cứu dược lý hiện đại, Kỉ tử làm tăng cường miễn dịch, hạ Cholesterol xấu, bảo vệ gan,hạ đường huyết và tăng bạch cầu.
Trong món canh bổ gà ác tiềm thuốc bắc này Kỉ tử hiệp cùng Thục địa để bổ can thận, sinh huyết, bổ thận tăng lực cùng với Đỗ trọng và Nhân sâm. Tuy nhiên trên thị trường thường dùng Kỉ tử loại 2 có vị rất chua làm món canh gà ác tiềm không ngon khi sử dụng va tác dụng bồi bổ cũng kém, nên lưu ý chỉ mua Kỉ tử loại 1 có vị ngọt và mùi thơm.
9. ĐỖ TRỌNG
Vị nhạt hơi đắng, tính bình. Lưu ý Đỗ trọng và vỏ cây chứ không phải da rắn như nhiều người lầm tưởng. Vị thuốc Đỗ trọng được xem là vị thuốc quý trong Đông y, có công dụng bổ thận, an thai, mạnh xương khớp, chữa các chứng đau lưng, mỏi gối, ù tai do thận dư, di tinh, liệt dương, tiểu đêm, tiểu nhiều lần, thai động, tăng huyết áp, trẻ em còi xương, chậm biết đi.
Vì Đỗ trọng có tác dụng bổ rất tốt nên được dùng trong hầu hết các bài thuốc bổ thận của Đông y, trong món gà ác tiềm thuốc bắc dùng cho phụ nữ có thai thì tăng liều gấp đôi, phối hợp thêm vị Ba kích, Tục đoạn và Bạch truật để tăng tác dụng an thai cho bà bầu.
10. XUYÊN KHUNG
Vị cay, hơi đắng, tính ấm, có tác dụng hành khí, khai uất, khứ phong, táo thấp, hoạt huyết, chỉ thống. Dùng trong các trường hợp đau đầu, đau tức hông sườn, rối loạn kinh nguyệt, thai động, khí huyết kém.
Xuyên khung có mùi rất thơm, dùng trong món hầm, tiềm thuốc bắc cho mùi rất đặc trưng, là một trong 4 vị thuốc trong bài Tứ Vật Thang nổi tiếng chủ trị bổ huyết gồm Xuyên khung, Đương quy, Thục địa và Bạch thược. Đây là vị thuốc Bắc dùng để trị đau đầu rất tốt trong Đông y, cùng với vị Bạch chỉ có trong bài tạo thành món canh bổ huyết dưỡng não cho những người bệnh hay đau đầu do thiếu máu lên não, người bệnh tai biến mạch máu não, viêm xoang mãn.
11. NHÃN NHỤC
Vị ngọt tính ấm, có tác dụng bổ tâm hỏa, an thần, chữa các chứng thần kinh suy nhược, hay quên, hay hoảng hốt, ngủ không ngon giấc. Nhãn nhục làm cho món canh bổ gà ác tiềm thuốc bắc có vị ngọt dễ ăn, kích thích vị giác. Tuy nhiên vì Nhãn nhục tính ấm (nóng) nên lưu ý không lạm dụng để tránh tình trạng bốc hỏa sau khi dùng.
12. ĐẠI TÁO
Đại táo hay còn gọi là Táo tàu, có 2 loại đỏ và đen. Có vị ngọt hơi chua, tác dụng bổ khí, kiện tỳ, an thần và hòa giải các vị thuốc. Trong món canh tiềm thuốc bắc thường được dùng nhiều để ngọt nước. Đại Táo và Nhãn nhục dùng chung làm tăng khả năng an thần, giúp ngủ ngon.
13 GỪNG
Gừng tươi có tính ấm tác dụng giải cảm, tiêu đờm, chống nôn rất tốt. Trong Đông y có tên là Sinh khương, thường được dùng 3 lát trong các thang thuốc nhằm điều hòa các vị thuốc.
Qua phân tích 13 loại dược liệu trong món canh bổ gà ác tiềm thuốc bắc, chúng ta có thể thấy được đây là món canh bổ khí huyết, can thận rất tốt và phạm vi sử dụng rất lớn.Từ người bệnh thiếu máu sau phẫu thuật, phụ nữ sau sinh, các bệnh can thận, an thai cho bà bầu, đau đầu, đau xương khớp…
Tuy nhiên để có tác dụng bồi bổ tốt nhất, chúng ta cần sử dụng các loại dược liệu loại tốt, tránh dùng loại 2 và hàng giả. Khi nấu cho người bệnh, ta nên dựa vào bệnh tình và thể trạng bệnh nhân mà gia giảm các vị thuốc sao cho phù hợp và có công dụng bồi bổ tốt nhất. Có thể nói món canh gà ác tiềm thuốc bắc được phối ngũ thành bài thuốc bổ rất tốt, có thể ăn hàng tuần để bồi bổ cơ thể.
Lương y Phạm Anh Duy – phòng khám Tâm Y Đường
Published by